Vô kinh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản của nữ giới. Vậy vô kinh thứ phát là gì? Cách chẩn đoán và điều trị. Bài viết sau đây của Chuyên gia phụ khoa sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu về vấn đề vô kinh thứ phát.
Mục lục
1. Vô kinh thứ phát là gì?
Vô kinh thứ phát là hiện tượng kinh nguyệt không có trong 3 chu kỳ liên tiếp, mặc dù trước đây họ đã từng có kinh nguyệt. Vô kinh thứ phát chỉ xuất hiện trong một thời gian ngắn hoặc kéo dài vĩnh viễn.
2. Nguyên nhân dẫn đến vô kinh thứ phát
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các chị em bị vô kinh thứ phát, trong đó có bệnh lý phụ khoa, rối loạn nội tiết tố, yếu tố tâm lý và yếu tố dinh dưỡng,… Dưới đây là một số nguyên nhân chủ yếu:
Do rối loạn chức năng vùng dưới đồi
Chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ đều đặn hay không đều được quyết định bởi trục não bộ – tuyến yên – buồng trứng với cơ quan cuối cùng là tử cung. Khi não bộ, cụ thể là vùng dưới đồi bị rối loạn chức năng, lúc này nó sẽ phát ra các tín hiệu sai lệch khiến cho buồng trứng sản xuất nội tiết tố không bình thường, lúc ít, lúc nhiều. Do vậy, làm ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, gây lên hiện tượng vô kinh thứ phát.
Theo thống kê thì có khoảng 35% nữ giới bị vô kinh thứ phát do nguyên nhân rối loạn chức năng vùng dưới đồi. Dưới đây là một số yếu tố tác động khiến cho vùng dưới đồi gặp trục trặc:
Yếu tố tâm lý: tâm lý của chị em có ảnh hưởng không hề nhỏ đến chu kỳ kinh nguyệt. Căng thẳng, stress hay những tác động mạnh về tinh thần như buồn quá, lo sợ quá mức đều là những dạng cảm xúc tiêu cực tác động trực tiếp tới vùng dưới đồi và gây lên hiện tượng rối loạn kinh nguyệt, trong đó có vô kinh thứ phát.
Yếu tố dinh dưỡng: chị em có chế độ ăn kiêng quá khắt khe dẫn đến thiếu dinh dưỡng, chán ăn đều có thể ảnh hưởng tới chu kỳ kinh nguyệt.
Vận động thể chất quá sức: vô kinh thứ phát thường ghé thăm với những phụ nữ có chế độ tập luyện cường độ cao. Vận động thể chất quá mức kèm theo căng thẳng, stress kéo dài. Những yếu tố này sẽ tác động lên hệ thần kinh và khiến cho chu kỳ kinh đến nhanh hoặc chậm, thậm chí là vô kinh.
Do nồng độ hormone Prolactin tăng cao
Prolactin là một loại hormone quan trọng và có cả ở nam và nữ giới. Hormone này được sản xuất từ thùy trước của tuyến yên có tác dụng hỗ trợ các vấn đề liên quan đến trao đổi chất trong cơ thể và điều hòa miễn dịch, quá trình rụng trứng, đặc biệt là kích thích tuyến vú sản sinh sữa sau khi sinh em bé.
Prolactin tăng cao là nguyên nhân chính gây lên hiện tượng vô kinh tạm thời ở phụ nữ sau khi sinh và thời kỳ cho con bú. Tuy nhiên, tình trạng này không có gì đáng lo lắng cả.
Còn những trường hợp Prolactin tăng cao gây lên vô kinh thứ phát có liên quan tới bệnh lý thường là do tuyến yên có khối u hoặc tuyến yên bị tổn thương.
Xem thêm: Rối loạn kinh nguyệt sau sinh điều trị như thế nào?
Do suy buồng trứng sớm (FSH tăng cao)
Suy buồng trứng là tình trạng chức năng nội tiết và ngoại tiết của buồng trứng bị suy giảm. Lúc này, buồng trứng không thể thực hiện được chức năng sinh sản và nuôi dưỡng trứng. Ngoài ra, các chức năng sinh dục khác của phụ nữ cũng bị kém hoặc ngừng như ham muốn tình dục bị suy giảm do hormone ham muốn không được sản xuất, nội tiết tố bị rối loạn gây mất cân bằng.
Thông thường, chị em bị suy buồng trứng sớm sau khi phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hoặc bị viêm buồng trứng, mắc hội chứng Fragile X, điều trị ung thư buồng trứng bằng hóa trị.
Do tăng androgen (FSH thấp hoặc bình thường)
Androgen là một hormoen sinh dục nam, tuy nhiên nó vẫn có mặt trong cơ thể của nữ giới, những với một lượng rất là nhỏ. Nếu Androgen trong cơ thể nữ giới cao sẽ khiến cho nữ giới có các biểu hiện giống nam giới như: giọng nói trầm ồm, rậm lông, ria mép nhiều, mụn trứng cá nhiều, hói đầu và vô kinh.
Nồng độ androgen cao thường gặp ở những phụ nữ có khối u ác tính trong buồng trứng hoặc bị hội chứng đa nang buồng trứng.
Các nguyên nhân liên quan đến tử cung (FSH bình thường)
Các tổn thương, nhiễm trùng trong cơ quan sinh dục cũng là nguyên nhân dẫn đến bị vô kinh thứ phát, gồm:
- Viêm nội mạc tử cung.
- Viêm nhiễm sau khi nạo hút thai, sinh con.
- Bị mô sẹo hoặc chất kết dính sau khi nạo thai (hội chứng Asherman)
- Polyp cổ tử cung.
- U xơ tử cung.
- Do tự phát.
Do bệnh cường giáp
Bệnh cường giáp nói đến là sự sản xuất dư thừa hormone triiodothyronine và thyroxin tại tuyến giáp. Khi nồng độ hormone tuyến giáp quá nhiều sẽ tác động đến hoạt động của buồng trứng khiến cho chu kỳ kinh nguyệt không được đều đặn. Đây vừa là nguyên nhân khiến cho các bạn tuổi teen không có kinh dù đã quá tuổi dậy thì (vô kinh nguyên phát), vừa là nguyên nhân dẫn đến mất kinh trong nhiều tháng của chị em phụ nữ (vô kinh thứ phát).
Do tác dụng phụ của một số thuốc
Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây lên rối loạn kinh nguyệt như: thuốc điều trị huyết áp, thuốc hóa trị, thuốc chữa trầm cảm, thuốc điều trị tiểu đường, thuốc tránh thai,…
3. Cách chẩn đoán vô kinh thứ phát
Bước 1: để chẩn đoán nguyên nhân gây lên vô kinh thứ phát, đầu tiên bác sĩ sẽ cho bệnh nhân làm xét nghiệm hCG nước tiểu hoặc beta hCG huyết thanh để loại trừ khả năng có thai.
Bước 2: Nếu bệnh nhân vô kinh không do mang thai, lúc này bác sĩ sẽ đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến chu kỳ kinh của bạn và những triệu chứng bất thường như:
- Gần đây bạn có bị căng thẳng không?
- Cân nặng gần đây của bạn thay đổi thế nào?
- Chế độ ăn uống hàng ngày thế nào?
- kinh nguyệt 3 tháng gần đây nhất của bạn như thế nào?
Bước 3: lúc này bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh đi khám lâm sàng, đo chỉ số khối cơ thể như:
- Nếu chỉ số khối thấp (BMI <18,5 kg/m2) kết hợp với triệu chứng chán ăn, giảm cân nhanh thì nguyên nhân gây vô kinh là rối loạn vùng dưới đồi.
- Nếu chỉ số khối cao (BMI >30 kg/m2) kèm theo dấu hiệu tăng cân nhanh, lông mọc nhiều, giọng nói ồm thì nghi ngờ nguyên nhân vô kinh là do hội chứng đa nang buồng trứng.
Bước 4: làm các xét nghiệm cận lâm sàng. Lúc này bệnh nhân sẽ được làm xét nghiệm máu để đo nồng độ một số hormone như: Prolactin, FSH, TSH,… và thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán bằng hình ảnh như: siêu âm, chụp MRI để tìm kiếm các tổn thương trong tử cung, buồng trứng và âm đạo.
Bước 5: nhận kết quả các xét nghiệm và bác sĩ kết luận nguyên nhân gây lên vô kinh thứ phát là do đâu.
- Khi nồng độ Prolactin trong máu cao thì cần kiểm tra tuyến giáp và chụp cộng từ tuyến yên xem có dấu hiệu của khối u trong tuyến yên hay không?
- Nếu nồng độ hormone FSH cao thì nguyên nhân gây lên vô kinh là do suy buồng trứng sớm.
- Nếu nồng độ hormone FSH bình thường hoặc thấp thì vô kinh có liên quan tới suy giảm chức năng vùng dưới đồi.
- Nếu nồng độ androgen máu cao, kết hợp với các triệu chứng lâm sàng để chẩn đoán đa nang buồng trứng hoặc có khối u tiết androgen từ tuyến thượng thận và buồng trứng.
- Nếu các xét nghiệm nội tiết cho kết quả bình thường nhưng người bệnh có tiền sử đã từng làm các thủ thuật sản khoa, âm đạo và tử cung thì vô kinh có thể do dính buồng tử cung sau khi phẫu thuật.
Tham khảo thêm: Quan hệ an toàn bị trễ kinh do đâu? Có đáng lo không?
4. Cách điều trị vô kinh thứ phát
Để có được phương pháp điều trị hiệu quả, chị em nên đến các cơ sở y tế thăm khám, xác định nguyên nhân gây lên vô kinh thứ phát là gì. Từ đó, các bác sĩ sẽ đưa ra được phác đồ điều trị phù hợp.
Điều trị vô kinh do suy giảm chức năng vùng dưới đồi
Chị em bị vô kinh do suy giảm chức năng vùng dưới đồi chủ yếu là do lối sống thiếu khoa học. Vô kinh do nguyên nhân này chỉ mang tính chất tạm thời, lúc này người bệnh chỉ cần chấm dứt được các thói quan xấu thì chu kỳ kinh nguyệt sẽ dần ổn định lại.
- Loại bỏ các yếu tố tâm lý gây lên căng thẳng, stress, mệt mỏi.
- Có chế độ sinh hoạt nghỉ ngơi khoa học và hợp lý.
- Có chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.
Điều trị vô kinh do cường giáp
Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng gây lên vô kinh. Bệnh cường giáp thường được điều trị theo phương pháp sau:
- Cắt bỏ u tuyến giáp.
- Dùng thuốc antithyroid làm giảm hoặc ngăn chặn sự sản xuất dư thừa của hormone.
Điều trị vô kinh do suy buồng trứng sớm
Điều trị bằng bằng phương pháp hormone thay thế (HRT).
Điều trị vô kinh do androgen cao
Những bệnh nhân có lượng androgen cao do hội chứng đa nang buồng trứng thì được điều trị bằng cách thay đổi lối sống để giảm các triệu chứng và một biến chứng phổ biến của buồng trứng đa nang là loãng xương. Lúc này, bạn cần bổ sung estrogen để chống loãng xương và các biện pháp khác để cải thiện.
Nếu bệnh nhân có khối u trong cơ thể khiến cho nồng độ androgen tăng cao thì cần phẫu thuật để loại bỏ khối u.
5. Cách phòng tránh bệnh vô kinh thứ phát
Để phòng tránh bệnh vô kinh thứ phát, các chị em phụ nữ cần thực hiện một số việc làm sau:
- Tạo cho bản thân lối sống lành mạnh, tránh căng thẳng, stress và mệt mỏi.
- Ăn uống bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, tránh tình trạng thiếu chất dẫn đến thiếu máu trầm trọng.
- Tránh xa các chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá và các chất độc hại.
- Thăm khám sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh về nội tiết và phụ khoa.
- Tìm hiểu thêm sức khỏe về sinh sản, đặc biệt là vấn đề kinh nguyệt của phụ nữ. Điều này sẽ giúp các chị em chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân.
Hi vọng những thông tin được chia sẻ trong bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tình trạng vô kinh thứ phát, giúp bạn đảm bảo được sức khỏe sinh sản của mình và giữ được ngọn lửa hạnh phúc cho gia đình. Ngoài ra, nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến hiện tượng vô kinh thứ phát thì hãy Comment ngay cho Chuyên gia phụ khoa để được tư vấn, giải đáp và hỗ trợ sớm nhất nhé!
Tham khảo thêm: Kinh nguyệt 1 tháng có 2 lần có phải là biểu hiện của bất thường?
