Viêm phần phụ là bệnh lý có thể ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Việc chẩn đoán và phát hiện bệnh sớm đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị bệnh dứt điểm hay không. Hiện nay, tại các cơ sở y tế, siêu âm là một kỹ thuật được áp dụng phổ biến trong tầm soát viêm phần phụ và các bệnh lý phụ khoa. Dưới đây chúng tôi sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu về các hình thức siêu âm và vai trò của siêu âm trong chẩn đoán, điều trị bệnh viêm phần phụ.
Mục lục
Tổng quan cấu trúc cơ quan sinh sản của phụ nữ gồm cơ quan sinh dục trên gồm tử cung gắn liền với ống dẫn trứng, vòi trứng và buồng trứng và phần cơ quan sinh dục dưới với cổ tử cung và âm đạo. Các viêm nhiễm phổ biến xảy ra ở ống dẫn trứng, vòi trứng và buồng trứng hoặc 1 phần tử cung được gọi là viêm phần phụ.
Siêu âm là biện pháp dùng các bước sóng có tần số cao để quan sát hình ảnh các bộ phận của cơ quan sinh dục, đánh giá chức năng sinh sản, xác định độ dày niêm mạc tử cung và phát hiện các bất thường liên quan đến bệnh lý phụ khoa.
Phát hiện viêm phần phụ bằng hình ảnh siêu âm như thế nào?
Bệnh viêm phần phụ xảy ra chủ yếu tại các phần phụ của tử cung gồm ống dẫn trứng, vòi trứng và buồng trứng do hoạt động của các loại vi khuẩn. Phản ứng viêm gây ra các dịch gồm huyết tương, các tế bào viêm, tế bào hoại tử, vi khuẩn virus. Các dịch này tiết ra càng nhiều khi viêm nặng và kéo dài dẫn đến ứ đọng tại ống dẫn trứng và vòi trứng. Ngoài ra viêm phần phụ cũng làm tổn thương niêm mạc tử cung, thành ống dẫn trứng, thay đổi kích thước thành tử cung và nang trứng hoặc hình thành các túi mủ, ứ nước buồng trứng.
Các tín hiệu siêu âm có thể nhận biết được các vị trí có ứ đọng chất lỏng, cũng như các thay đổi kích thước, độ dày và các khối khu trú, là một công cụ hiệu quả trong phát hiện viêm phần phụ.
Tuy nhiên đối với các trường hợp viêm không gây ra các thay đổi biểu hiện được thành hình ảnh trên siêu âm thì vẫn chưa thể kết luận bệnh nhân có bị viêm phần phụ hay không. Khi đó, bác sĩ cần chỉ định thêm các loại xét nghiệm dịch âm đạo hoặc chụp CT, MRI, nội soi ổ bụng… để có chẩn đoán chính xác nhất về tình trạng của người bệnh.
Tác dụng của kỹ thuật siêu âm phần phụ tử cung
Kết quả siêu âm có thể cho thấy các điểm bất thường ở tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng…Từ đó, bác sĩ sẽ có cơ sở đánh giá được tình trạng phụ khoa hiện tại cũng như sức khỏe sinh sản của người phụ nữ.
- Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể quan sát được cấu trúc tổng quan của cơ quan sinh sản. Đánh giá được hình thái và kích thước, vị trí của tử cung và buồng trứng. Nhìn ra các dị tật ở tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng, xác định được độ dày, mỏng của niêm mạc tử cung.
- Siêu âm phát hiện được bệnh lý u xơ tử cung, u nang buồng trứng, viêm loét tử cung, lạc nội mạc tử cung và hiện tượng buồng trứng đa nang. Thông qua hình ảnh đậm nhạt có thể phân tích được mật độ mô tế bào và sự xuất hiện của chất lỏng cũng như các khối bất thường.
- Qua siêu âm bác sĩ cũng nhìn ra được các điểm tắc nghẽn do bị kết dính ống dẫn trứng, viêm tắc vòi trứng nguyên nhân của hầu hết các ca vô sinh, hiếm muộn.
- Kết quả siêu âm còn có thể đánh giá tình hình phát triển của trứng, các trường hợp mang thai ngoài tử cung.
- Siêu âm còn đóng vai trò quan trọng trong khám sản khoa, theo dõi thai nhi trong thai kỳ.
Các hình thức siêu âm phần phụ
Hiện nay có 2 kỹ thuật siêu âm phần phụ phổ biến gồm: Siêu âm trên bụng và Siêu âm đầu dò.
Siêu âm trên bụng
Bác sĩ sử dụng đầu dò cong (convex) độ lồi 3,5 – 5MHz di chuyển trên bụng bệnh nhân để quan sát toàn bộ cơ quan sinh sản. Để đảm bảo hình ảnh không bị mờ, chị em trước khi đi siêu âm nên nhịn tiểu, để bàng quang thật căng. Điều kiện khi siêu âm là chị em cần phải nhịn tiểu, để bàng quang thật căng để bác sĩ khám được toàn bộ cơ quan sinh sản.
Phương pháp này ưu tiên áp dụng với trẻ em hoặc nữ giới chưa từng quan hệ tình dục.
Cách tiến hành siêu âm
Bệnh nhân nằm ngửa, để lộ vùng bụng và bụng dưới.
Kỹ thuật viên sẽ dùng gel thoa lên vùng bụng cần khảo sát. Mục đích của việc bôi gel là để ngăn chặn không khí giữa đầu dò và da của người bệnh vì không khí có thể ngăn cản các sóng âm tạo nên hình ảnh. Loại gel này hoàn toàn an toàn và dễ dàng lau sạch ngay sau khi siêu âm.
Tiếp theo, kỹ thuật viên sẽ dùng đầu dò siêu âm di chuyển trên vùng bụng cần khảo sát. Đầu dò gửi tín hiệu sóng âm thanh vào trong cơ thể và thu thập sóng dội ngược lại thành hình ảnh trên màn hình máy tính, máy sẽ chụp lại ảnh khi cần.
Siêu âm đầu dò âm đạo
Siêu âm đầu dò âm đạo là kỹ thuật được sử dụng rộng rãi hơn đối với phát hiện bệnh viêm phần phụ. Siêu âm đầu dò là phương pháp dùng sóng có tần số cao để phản ánh các hình ảnh bên trong cơ quan sinh sản nữ, bao gồm buồng trứng, tử cung, cổ tử cung, ống dẫn trứng và âm đạo.
Bác sĩ có thể phát hiện được các dấu hiệu bất thường trên các bộ phận phần phụ và đánh giá được mức độ phát triển của bệnh thông qua hình ảnh siêu âm. Bên cạnh đó, siêu âm đầu dò âm đạo cũng được áp dụng trong khám sản khoa, có thể phát hiện mang thai hoặc theo dõi sức khỏe thai nhi.
Cách thức thực hiện
Tùy vào trường hợp các bác sĩ và kỹ thuật viên sẽ yêu cầu làm trống hoặc làm đầy tử cung để hình ảnh siêu âm được rõ ràng hơn. Để làm trống tử cung, người đi siêu âm cần đi tiểu tiện trước khi làm thủ thuật. Nếu yêu cầu làm đầy tử cung, nên uống thêm nhiều nước trước 30 phút tiến hành siêu âm.
Bệnh nhân nằm ngửa trên bàn khám, hai chân gập gối hơi mở rộng.
Kỹ thuật viên sử dụng đầu dò được bọc bằng bao cao su kèm gel bôi trơn để đưa vào âm đạo. Trong quá trình thăm dò, đầu dò có thể được di chuyển, xoay nhẹ, các sóng âm phát ra sẽ thu lại được tín hiệu cho ra hình ảnh đầy đủ nhất đối với vùng chậu.
Quá trình siêu âm kéo dài khoảng 15-20 phút sẽ cho ngay kết quả.
Không sử dụng kỹ thuật siêu âm đầu dò âm đạo với đối tượng trẻ em gái hoặc nữ giới chưa từng quan hệ tình dục.
Những người đang bị viêm nhiễm âm đạo hoặc phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt cũng không siêu âm đầu dò âm đạo.
Một số hình ảnh bệnh lý phần phụ phát hiện qua siêu âm
- Hình ảnh siêu âm ở bệnh nhân bị ứ nước vòi trứng do viêm phần phụ
- Buồng trứng đa nang
- Tắc ống dẫn trứng
- Mang thai ngoài tử cung
Khám và điều trị viêm phần phụ bằng siêu âm có an toàn không?
Độ an toàn của kỹ thuật siêu âm với sức khỏe
Siêu âm là một kỹ thuật chẩn đoán không xâm lấn, không sử dụng các bức xạ nên không gây ra rủi ro nào cho sức khỏe. Các bệnh nhân đang mang thai cũng hoàn toàn yên tâm rằng thai nhi hoàn toàn không bị ảnh hưởng gì khi thực hiện kỹ thuật siêu âm. Những di chuyển đầu dò siêu âm chỉ thực hiện tại âm đạo, không gây tổn thương cổ tử cung.
Kỹ thuật siêu âm không hề gây đau đớn cho người được thực hiện, đối với siêu âm đầu dò âm đạo, cảm giác hơi khó chịu khi đầu do được di chuyển vào âm đạo, tuy nhiên sẽ biến mất nhanh sau đó.
Ưu điểm của việc sử dụng siêu âm trong khám chữa phụ khoa
Siêu âm cho ra các hình ảnh chuyên sâu và đầy đủ mọi góc độ của các bộ phận cơ quan sinh sản, hỗ trợ bác sĩ rất đắc lực trong chẩn đoán kết luận bệnh lý phụ khoa. Đặc biệt siêu âm đầu dò có thể tìm ra các bệnh lý ở tiểu khung mà siêu âm thành bụng không phát hiện được.
Ngược lại siêu âm thành bụng có thể hỗ trợ phát hiện các bất thường ở vùng bụng trên tại gan, mật, thận, lá lách…, các cơ quan thuộc tầng cao mà siêu âm đầu dò không quan sát được.
Không chỉ có tác dụng chẩn đoán phát hiện bệnh viêm phần phụ, siêu âm được sử dụng liên tục để kiểm tra tiến triển trong việc điều trị bệnh.
So với nhiều thủ thuật tầm soát khác như nội soi, chụp cộng hưởng từ…thì siêu âm giúp tiết kiệm chi phí và thời gian. Đồng thời cũng rất dễ dàng thực hiện tại nhiều cơ sở khám chữa bệnh.
Siêu âm để chẩn đoán và điều trị viêm phần phụ là phương pháp thông dụng và hiệu quả với hình ảnh có độ chính xác cao. Không chỉ những đối tượng nghi ngờ mắc bệnh mới tìm đến bệnh viện, phòng khám… để siêu âm, mà tất cả chị em chúng ta nên ý thức được sự quan trọng của việc tầm soát bệnh tật phụ khoa và có kế hoạch thăm khám, siêu âm định kỳ phần phụ. Mục đích cuối cùng là để đảm bảo một sức khỏe tốt cho hệ thống sinh sản về sau.
