Trẻ dậy thì sớm là nỗi lo của nhiều bậc phụ huynh. Nhiều trẻ còn cảm thấy xấu hổ khi cơ thể phát triển sớm hơn các bạn cùng trang lứa. Ngoài ra, nhiều trẻ còn mắc phải chứng rối loạn tâm lý và các bệnh liên quan đến dậy thì sớm. Vì vậy, bố mẹ hãy tìm hiểu kỹ về vấn đề này để có thể bảo vệ sức khỏe cho con mình một cách tốt nhất.
Dậy thì sớm là gì?
Dậy thì sớm là tình trạng trẻ dậy thì sớm hơn dự kiến ban đầu (ở bé gái là trước 8 tuổi, có kinh trước 9 tuổi, còn ở bé trai dậy thì sớm trước 9 tuổi).
- Đối với các bạn nữ: Dấu hiệu dậy thì sớm thường gặp nhất ở bé gái là tuyến vú phát triển, sau đó là chiều cao tăng nhanh, sau đó xuất hiện các dấu hiệu dậy thì khác như mọc lông, có kinh nguyệt…
- Đối với các bạn trai: Dậy thì sớm khó phát hiện hơn vì dấu hiệu đầu tiên là tăng thể tích tinh hoàn, sau đó các dấu hiệu dậy thì khác phát triển như: mọc lông, vỡ giọng, mọc mụn …
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay, trẻ em dậy thì sớm đã tăng gấp 35 lần so với 10 năm trước, tình trạng này ngày càng gia tăng và chủ yếu gặp ở các bé gái.. Dậy thì sớm được dự báo sẽ gia tăng trong những năm tới, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, thể chất của trẻ và cản trở sự phát triển của thế hệ tương lai.
Nguyên nhân gây nên dậy thì dậy thì sớm ở trẻ
Đa số các trường hợp dậy thì sớm ở trẻ em hiện nay không có nguyên nhân cụ thể, chỉ là trưởng thành sớm hơn. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ thay đổi này, đó là: Trẻ bị u não, u nang buồng trứng, u tinh hoàn, bệnh tuyến giáp. Dậy thì sớm phổ biến ở trẻ em gái hơn trẻ em trai. Lượng estrogen đưa vào cơ thể trẻ quá cao qua đường ăn uống, đồ nhựa,… Do huyết thống hoặc do thuốc.
Hậu quả của việc dậy thì sớm
Dậy thì sớm ở trẻ em có thể gây ra các vấn đề về thể chất và cảm xúc của trẻ. Ví dụ như:
- Căng thẳng: Ngay cả khi nó xảy ra với một đứa trẻ dậy thì ở tuổi trung bình là 12 tuổi, thì đây cũng có thể là một khoảng thời gian khó hiểu. Điều này thậm chí có thể gây căng thẳng hơn cho trẻ nhỏ dậy thì sớm. Họ có thể cảm thấy xấu hổ về việc trông khác với bạn bè cùng trang lứa. Kinh nguyệt sớm có thể gây khó chịu cho các bé gái từ 9 tuổi trở xuống – hoặc bị chậm kinh. Cha mẹ có thể giúp đỡ bằng cách giáo dục cho con cái họ về những thay đổi có thể xảy ra ở tuổi dậy thì.
- Phát triển chiều cao: Trẻ dậy thì sớm thường cao so với tuổi của chúng, tuy nhiên một số trẻ lại trở nên thấp bé khi trưởng thành. Vì khi hết tuổi dậy thì, sự tăng trưởng sẽ ngừng lại. Bởi vì dậy thì sớm kết thúc sớm hơn dậy thì bình thường, những trẻ này ngừng phát triển ở độ tuổi sớm hơn và đôi khi kết quả cuối cùng có thể là chiều cao thấp hơn bình thường.
- Vấn đề hành vi. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra mối liên quan giữa dậy thì sớm và các vấn đề về hành vi, đặc biệt là ở trẻ chậm phát triển. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng bằng chứng này vẫn chưa đủ căn cứ.
- Các rủi ro khác: Một số nghiên cứu đã liên hệ việc dậy thì sớm ở các bé gái với việc tăng nguy cơ ung thư vú sau này. Tuy nhiên, đây là bằng chứng là không rõ ràng.
Khi nào cần tới gặp bác sĩ về vấn đề này?
Khi nhận thấy trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, cha mẹ nên bình tĩnh để đưa trẻ đi khám. Cha mẹ cần lưu ý để nhận biết sớm các triệu chứng như dấu hiệu bất thường ở ngực, bộ phận sinh dục của trẻ, các dấu hiệu thay đổi về ngoại hình như kích thước, làn da hay thậm chí là giọng nói của trẻ. Việc chẩn đoán và điều trị dậy thì quá sớm là rất quan trọng vì nó sẽ giúp làm chậm quá trình dậy thì ở trẻ và giúp trẻ có thêm thời gian để phát triển chiều cao tốt hơn khi trưởng thành. Nhiều trẻ dậy thì sớm sẽ có những thay đổi về hành vi, tính khí hoặc trẻ có thể bị bắt nạt, chọc ghẹo ở trường, việc tư vấn và điều trị với bác sĩ sẽ giúp giảm gánh nặng tâm lý cho trẻ và cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ. Ngoài ra, khi nhận thấy những thay đổi về tâm lý như chán nản, trầm cảm, mất hứng thú với sinh hoạt hàng ngày, cha mẹ có thể hỏi han động viên và đưa con đến gặp bác sĩ để được khám và chẩn đoán sớm.
Điều trị dậy thì sớm như thế nào?
Nếu con bạn dậy thì sớm, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ nội tiết nhi (bác sĩ chuyên về tăng trưởng và rối loạn nội tiết tố ở trẻ em) để điều trị. Mục đích của việc điều trị là:
- Ngăn chặn hoặc thậm chí đảo ngược sự phát triển tình dục
- Ngăn chặn sự phát triển nhanh chóng và trưởng thành xương có thể dẫn đến chiều cao ngắn ở người trưởng thành hoặc bắt đầu các giai đoạn sớm
Tùy thuộc vào nguyên nhân, có hai phương pháp điều trị có thể xảy ra:
- Điều trị nguyên nhân hoặc bệnh cơ bản
- Giảm nồng độ hormone cao bằng thuốc để ngăn chặn sự phát triển giới tính
Phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ
Dậy thì sớm có liên quan đến tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em gái. Vì vậy, điều quan trọng là phải đảm bảo một chế độ ăn uống cân bằng để trẻ không bị béo phì. Các bậc cha mẹ cũng cẩn trọng khi sử dụng mỹ phẩm hoặc thuốc có chứa hormone sinh dục cho trẻ.
Ngoài ra, nhiều bậc cha mẹ hiện nay cho rằng cho con uống nhiều sữa là trẻ dậy thì sớm nên đã cắt nguồn sữa của trẻ. Đây là một ý kiến hoàn toàn sai lầm. Cho đến nay, không có bằng chứng cho thấy uống sữa gây dậy thì sớm ở trẻ em. Mặt khác, việc cắt giảm sữa cho trẻ sẽ dẫn đến thiếu hụt nguồn thực phẩm bổ sung canxi giúp trẻ tăng cường thể lực và cao lớn.
